کیست هیداتید چیست؟
کیست هیداتید یک بیماری انگلی مزمن است که عامل آن انگل کرم نواری است. این انگل از طریق تماس با مدفوع سگ‌های آلوده یا مصرف مواد غذایی آلوده وارد بدن انسان می‌شود. پس از ورود تخم انگل به بدن انسان، نوزادان کرم (لاروها) به بافت‌های مختلف مهاجرت کرده و کیست‌هایی به نام هیداتید ایجاد می‌کنند. این بیماری از دسته بیماری‌های مشترک بین انسان و دام محسوب می‌شود و بیشتر در مناطق روستایی و دام‌پرور شایع است.
کدام اندام‌ها و ارگان‌های بدن را درگیر می‌کند؟
شایع‌ترین محل درگیری کیست هیداتید، کبد است (در حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد موارد). پس از آن:
ریه‌ها (۲۰ تا ۳۰ درصد)
مغز، طحال، کلیه‌ها، قلب، استخوان و چشم (در موارد نادرتر)
درگیری ارگان‌های حیاتی می‌تواند منجر به مشکلات جدی تنفسی، گوارشی، عصبی یا حتی شوک آنافیلاکتیک در صورت پاره شدن کیست شود.
آثار مخرب کیست هیداتید روی بدن تا چند سال باقی می‌ماند؟
آثار این بیماری بسته به محل درگیری و نوع درمان می‌تواند سال‌ها در بدن باقی بماند. در صورت درمان دارویی موفق، ممکن است کیست‌ها تحلیل روند ولی احتمال بازگشت وجود دارد. در مواردی که نیاز به جراحی باشد، باقی‌مانده‌های بافتی و فیبروزه ممکن است تا ده‌ها سال در بدن باقی بمانند. خطر عود بیماری و ایجاد کیست‌های جدید، به‌ویژه در صورت پاره شدن کیست یا درمان ناقص، وجود دارد. بنابراین حتی پس از درمان، پیگیری مداوم پزشکی برای کنترل بیماری ضروری است.
اگر مادر قبل از بارداری مبتلا به کیست هیداتید باشد، آیا خون بندناف نوزاد قابل ذخیره‌سازی است؟
بر اساس دستورالعمل‌ها و استانداردهای جهانی از جمله استاندارد AABB و دستورالعمل‌های داخلی بانک‌های خون بندناف اگر مادر در زمان بارداری یا پیش از آن مبتلا به بیماری‌های انگلی فعال یا مزمن مانند کیست هیداتید باشد، به ویژه اگر بیماری درمان نشده یا در حال پیگیری پزشکی باشد، خون بندناف نوزاد قابل ذخیره‌سازی نیست. علت این تصمیم، احتمال آلودگی سیستمیک مادر و وجود انگل یا آنتی‌ژن‌های آن در گردش خون است که می‌تواند به خون بندناف منتقل شده باشد.
در صورتی که قابل ذخیره‌سازی نباشد، چه مبنای علمی برای این تصمیم وجود دارد؟
پیشگیری از انتقال عوامل بیماری‌زا به بافت‌های پیوندی مانند سلول‌های بنیادی خون بندناف از اصول مهم پزشکی است. دلایل علمی این ممنوعیت عبارت‌اند از:
امکان انتقال انگل یا آنتی‌ژن آن از مادر به جنین. در این صورت اگرچه انتقال مستقیم انگل هیداتید از طریق جفت نادر است، اما به دلیل مهاجرت لاروها و نفوذ در جریان خون، نمی‌توان با اطمینان احتمال آلودگی خون بندناف را رد کرد.
عدم امکان غربالگری کامل برای کیست هیداتید در نمونه خون بندناف زیرا بر خلاف ویروس‌ها، آزمایش‌های تشخیصی برای آلودگی به انگل‌های بافتی کمتر دقیق هستند.
وجود ضایعات مزمن در بدن مادر هم علت دیگری است. حتی در صورت درمان ظاهری، وجود بقایای فیبروتیک یا عودهای نهفته می‌تواند خطر بالقوه‌ای برای آلودگی محسوب شود.
این موارد مطابق با سیاست‌های ایمنی بانک‌های بین‌المللی و همچنین توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) در پیوند سلولی است.
استانداردهای AABB و سایر دستورالعمل‌ها درباره ذخیره‌سازی خون بندناف در این بیماری چه می‌گویند؟
AABB (انجمن بانک‌های خون آمریکا) به‌عنوان یکی از مراجع اصلی در حوزه بانک خون بندناف، به‌صراحت تأکید دارد که هرگونه بیماری انگلی یا عفونی مادر که ممکن است از طریق خون منتقل شود و غربالگری قطعی و قابل اتکا نداشته باشد، مانع از ذخیره‌سازی خون بندناف است. همچنین NetCord-FACT، استاندارد معتبر دیگر در حوزه بانک‌های خون بندناف نیز وجود بیماری انگلی فعال یا مزمن را مورد رد صلاحیت موقت یا دائم برای ذخیره‌سازی تلقی می‌کند. در ایران نیز بانک خون بندناف رویان، بر اساس این استانداردها، در مواردی مانند کیست هیداتید فعال، از ذخیره‌سازی خون بندناف خودداری می‌کند.
کیست هیداتید بیماری مهمی است که در صورت درگیری مزمن مادر، احتمال آلودگی خون بندناف وجود دارد.
استانداردهای بین‌المللی مانند AABB و FACT ذخیره‌سازی در چنین شرایطی را غیرمجاز اعلام می‌کنند.
در صورت درمان قطعی و ارائه مستندات پزشکی، امکان بررسی مجدد وضعیت مادر و تصمیم‌گیری وجود دارد.
برای مشاوره دقیق‌تر درباره شرایط سلامت مادر و امکان ذخیره‌سازی خون بندناف، با مشاوران تخصصی بانک خون بندناف رویان تماس بگیرید.
پایان مطلب/