روز دی‌ان‌ای (DNA Day ) که در تاریخ ۲۵ آوریل قرار دارد، این روز یادآور تکمیل موفقیت آمیز پروژه ژنوم انسانی در سال 2003 و کشف ساختار مارپیچ دو رشته ای DNA در سال 1953 است.

تفاوت های بسیار زیادی که انسان ها با هم دارند ناشی از تفاوت در ژن ها است و در واقع تفاوت ما از نظر قیافه، هیکل و حتی خلق و خوی رفتاری مربوط به تفاوت های موجود در DNA سلول های بدن هر یک از ما است.

 DNA یک مولکول غول پیکر است که تمام اطلاعات تعیین هویت و آنچه « شما» نامیده می شود را در خود دارد و می توان گفت هرفرد بر اساس اطلاعات ثبت شده روی این مولکول، دارای رنگ چشمی ویژه، قد و قواره و یا حتی رنگ پوستی خاص است، همچنین این مولکول قابلیت تشخیص بیماری ها را هم دارد.

اثری ژنتیکی و منحصر به فردی است که ژن و کروموزوم فرد را تشکیل می دهد

DNA همه ی انسان ها نیمی از پدر و نیمی از مادر به ارث رسیده است. و DNA  نیز حاوی ژن هایی است که از والدین به فرزند به ارث می رسد.

یکی از بزرگترین دستاوردهای علمی بشر شناسایی و کشف ساختمان مولکول DNA است، چرا که قبل از این کشف، هیچ شناختی در مورد چگونگی و نحوه وراثت اطلاعات ژنتیکی در دست نبود. اولین کسی که نام اسیدهای نوکلئیک را برای مولکول DNA استفاده کرد، دانشمندی سوئیسی به نام «فردریک میشر (Friedrich Miescher) بود. در سال ‍۱۸۶۹ میشر طی مطالعه بر روی گلبول‌های سفید و بررسی ماده‌ درون هسته گلبول‌ها که آن را در ابتدا «نوکلئوین (Nuclein) نامید، به وجود ترکیب جدید زیستی پی برد و به دلیل اینکه  این ماده از هسته استخراج شده بود و خاصیت ضعیف اسیدی نیز داشت آن را اسید‌نوکلئیک نامید.

میشر تنها کسی نبود که به دنیای علم برای شناخت مولکول DNA کمک کرد؛ در این بین دانشمندان بسیاری با مطالعات مختلف هر یک بخش‌های متفاوتی از این ساختمان پیچیده را شناسایی کردند. سرانجام در سال ‍۱۹۵۳ با کمک مطالعات دانشمندان پیشین، دو محقق انگلیسی به نام‌های «جیمز واتسون» (James Watson) و «فرانسیس کریک» (Francis Crick) در دانشگاه کمبریج لندن توانستند مدل کنونی DNA را به جهان معرفی کنند و به همین دلیل در سال ۱۹۶۲ موفق به دریافت جایزه نوبل شد.

تعیین هویت (تعیین ابوّت و یا تست ‏Paternity‏)‏

تعیین هویت آزمایشی است که غالبا به منظور تأیید رابطه والد- فرزندی انجام می گیرد. ‏

همینطور این آزمایش برای تأیید رابطه پدر بیولوژیک و فرزند نیز انجام می گیرد که به آن آزمایش‎ Paternity ‎نیز ‏می گویند و به عنوان دقیق ترین روش تشخیصی رابطه پدر و فرزندی مورد استفاده قرار می گیرد ودارای دقت ‌‏%99.9 است‎.

علاوه بر این امکان شناسایی سایر اقوام مانند خواهر و برادر، پدربزرگ و مادربزرگ، عمو و عمه و ... امکان پذیر است.این آزمایش با مطالعه ژنتیکی هر فرد پروفایل ژنتیکی یا همان اثر انگشت ژنتیکی او را بررسی می کند. مقایسه پروفایل ژنتیکی هر فرد امکان شناسایی رابطه بین آنها را ممکن می سازد.

‎در این آزمایش نمونه ‏DNA‏ پدر یا مادر فرضی با نمونه فرزند مقایسه میشود.  در صورتی که فرزند هنوز به ‏دنیا نیامده باشد، لازم است از جنین نمونه‌گیری شود و مقایسه نمونه والد با نمونه جنینی انجام گیرد. ‏

نمونه هایی که در تعیین هویت بررسی می شود:

•  خون
• استخوان ، دندان و یا ناخن
•  بزاق دهان
•  تارمو همراه با فولیکول

    و…

DNA استخراج شده برای چه کاری استفاده می‌شود؟

جالب است بدانید که مولکول DNA در انسان‌های مختلف با یکدیگر فرق می‌کند البته احتمال این‌که DNA دوقلوهای همسان همانند هم باشند بسیار زیاد است.

   جالب است بدانید 9/99 درصد DNA دو انسان کاملا یکسان است. اما چیزی که انسان ها را از همدیگر متمایز می‌سازد، آن 1/0 درصد است. در واقع 1/0 درصد توالی کد دی ان ای فرد به فرد متفاوت می‌باشد، چیزی که باعث منحصر به فرد بودن هر می‌شود. این توالی ها که به اصطلاح نشانگر های ژنتیکی نام دارند.

   بدن انسان از سلول های گوناگونی ساخته شده است. برروی سلول های هسته دار بدن مولکول های خاصی قرار دارد که در هرانسان منحصر به فرد می باشد و با مولکول های سطحی سلول های فرد دیگر متفاوت می باشد. از این رو این مولکول ها می توانند نقش مهمی در ایجاد ایمنی بدن در برابر عوامل بیگانه داشته باشند. به طوری که یک سلول را، از بدن یک فرد به فرد دیگر انتقال دهیم ،سیستم ایمنی فرد دریافت کننده متوجه حضور سلول نا شناس می شود و سعی به حذف این سلول می کند.

    البته طی تحقیقات انجام شده، دیده شده این مولکول ها در افراد خویشاوند و نزدیک اختلاف کمتر است زیرا هر فرد نيمي ازاین مولکول ها که اصطلاحا به آنها نشانگر یا آنتی ژن های سطح لکوسیت انسانی  (Human Leukocyte Antigen)  یا آنتي ژن هاي مجموعه سازگاري بافتي اصلي  می گویند را از پدر و نيمي از مادربه ارث می برد.

    طبق مطالعات انجام شده این آنتی ژن ها برای تعیین سازگاری بافتی در پیوند عضو و همچنین در بیماری های خودایمنی نقش دارند. ژن HLA مسئول ساخت این آنتی ژن می باشد.

 هدف بانک خون بند ناف رویان ذخیره سازی سلول های بنیادی برای استفاده در درمان بیماری هایی که منشا خونی دارند می باشد . برای این منظور لازم است که DNA این سلول ها استخراج و تعیین سویه ژنتیکی توسط انجام آزمایش HAL صورت گیرد.

پایان مطلب/