HLA چیست؟
HLA مخفف Human Leukocyte Antigen است و به گروهی از پروتئینها روی سطح سلولهای بدن گفته میشود که سیستم ایمنی از آنها برای تشخیص «سلولهای خودی» و «سلولهای بیگانه» استفاده میکند. ژنهای HLA تنوع فوقالعاده زیادی دارند؛ به همین دلیل افراد کمی HLA مشابه دارند. همین تنوع سیستم ایمنی را در تشخیص عوامل بیگانه توانمند میکند، اما در پیوندهای سلولی مانند پیوند سلولهای بنیادی و مغز استخوان، چالش ایجاد میکند.
هر چه تطابق HLA میان دهنده و گیرنده بیشتر باشد، احتمال موفقیت پیوند و کاهش عوارض، بیشتر خواهد بود.
چرا HLA در سیستم ایمنی مهم است؟
سیستم ایمنی براساس HLA تصمیم میگیرد که آیا باید سلولی را حفظ یا دفع کند. بنابراین اگر سلول یا بافتی از فرد دیگری وارد بدن شود و HLA متفاوتی داشته باشد، بدن آن را بیگانه تلقی کرده و به آن حمله میکند. به همین دلیل، تطابق HLA شرط اساسی در همه انواع پیوندهای سلولی است.
خون بندناف چیست؟
خون بندناف خونی است که بعد از تولد نوزاد در بندناف و جفت باقی میماند و سرشار از سلولهای بنیادی خونساز (Hematopoietic Stem Cells) است. این سلولها توانایی تولید سلولهای خونی جدید را دارند و در درمان طیف گستردهای از بیماریها استفاده میشوند.
مزیتهای ذخیرهسازی خون بندناف
منبع غنی و ارزشمند سلولهای بنیادی:
این سلولها قابلیت تبدیل به انواع سلولهای خونی را دارند و در درمان بیماریهای سختدرمان استفاده میشوند.
بدون درد و بدون خطر برای مادر و نوزاد:
فرآیند جمعآوری خون بندناف کاملاً غیرتهاجمی است.
امکان نگهداری طولانیمدت:
در شرایط استاندارد بانکهای سلولی، سلولهای بنیادی سالها قابل استفاده خواهند بود.
سازگاری بیشتر و نیاز کمتر به تطابق کامل HLA
سلولهای بندناف immature و از نظر ایمنی جوانتر هستند، بنابراین حتی با تطابق کمتر نیز قابل استفادهاند.
کاربردهای درمانی خون بندناف
سلولهای بنیادی خون بندناف در درمان بیش از ۸۰ بیماری نقش اساسی دارند، از جمله:
انواع سرطانهای خون مانند لوسمی
تالاسمی ماژور
نقصهای اولیه سیستم ایمنی
اختلالات متابولیک ارثی
بیماریهای ژنتیکی خونی
تحقیقات جدید نیز کاربرد این سلولها را در بیماریهای غیرخونی مانند فلج مغزی، اوتیسم و دیابت نوع ۱ بررسی میکند.
کاربرد HLA در پیوند چیست؟
تطابق HLA یکی از مهمترین عوامل تعیینکننده در موفقیت پیوند سلولهای بنیادی است. این تطابق مشخص میکند که آیا بدن گیرنده پیوند را میپذیرد یا آن را پس میزند.
اهمیت تطابق HLA در پیوندهای سلولی
در پیوند سلولهای بنیادی، سلولهای دهنده وارد بدن گیرنده میشوند تا سلولهای آسیبدیده جایگزین شوند. اگر تطابق HLA کم باشد:
پیوند ممکن است توسط سیستم ایمنی دفع شود،
خطر بیماری پیوند علیه میزبان (GVHD) افزایش مییابد،
احتمال موفقیت درمان کاهش پیدا میکند.
به همین دلیل آزمایش HLA قبل از پیوند انجام میشود تا بهترین دهنده انتخاب شود.
تفاوت نیاز به HLA در خون بندناف و مغز استخوان
در پیوند مغز استخوان معمولاً باید تطابق ۱۰/۱۰ برقرار باشد.
اما در پیوند با خون بندناف بهدلیل جوان بودن سلولها، تطابق ۶/۱۰ یا حتی ۵/۱۰ هم قابل قبول و با موفقیت درمانی همراه است.
این ویژگی یکی از مهمترین دلایل ارزش ذخیرهسازی خون بندناف برای خانوادههاست.
عوارض عدم تطابق HLA
رد پیوند (Rejection)
بروز GVHD و حمله سلولهای پیوندی به بدن گیرنده
کاهش سرعت گرفت پیوند (Engraftment)
افزایش احتمال شکست درمان
مزیت خون بندناف در چالشهای مربوط به HLA
سلولهای بنیادی خون بندناف از نظر ژنتیکی نابالغ هستند و قابلیت تحمل بیشتری نسبت به تفاوتهای HLA دارند. بنابراین:
پیوند بندناف حتی با تطابق نسبی امکانپذیر است
خطر GVHD کمتر از سایر منابع پیوند است
نیاز به جستوجوی دهنده کاملاً سازگار کاهش مییابد
چرا HLA در ذخیرهسازی خون بندناف اهمیت دارد؟
ذخیرهسازی خون بندناف فرزند در بانک خصوصی، این مزیت را دارد که کودک و خانواده او در آینده یک واحد سلولی کاملاً سازگار و آماده استفاده در اختیار داشته باشند.
مزیتهای HLA در ذخیره خون بندناف
۱. سازگاری صددرصد برای خود کودک
۲. احتمال بالای سازگاری برای خواهر و برادرها (۲۵٪ کامل و ۵۰٪ نسبی)
۳. عدم نیاز به یافتن دهنده غریبه
۴. کاهش احتمال GVHD
۵. افزایش شانس موفقیت پیوند
این مزایا ذخیرهسازی خون بندناف را به یکی از بهترین روشهای سرمایهگذاری برای سلامت آینده کودک و خانواده تبدیل کرده است.
بانک خون بندناف رویان؛ بزرگترین شبکه ذخیرهسازی سلولهای بنیادی در کشور
بانک خون بندناف رویان بهعنوان نخستین و معتبرترین مرکز ذخیرهسازی خون بندناف در ایران، بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت تخصصی در حوزه جمعآوری، پردازش و نگهداری سلولهای بنیادی دارد. این بانک با بهرهگیری از استانداردهای بینالمللی و استفاده از تجهیزات پیشرفته آزمایشگاهی، امکان ذخیرهسازی ایمن و بلندمدت خون بندناف را فراهم کرده است.
رویان اکنون دارای شبکهای گسترده از نمایندگیهای فعال در ۴۶ استان کشور است؛ بهطوریکه خانوادهها در سراسر ایران میتوانند بهراحتی به خدمات مشاوره، ثبتنام، کیت جمعآوری و فرآیند ارسال نمونه دسترسی داشته باشند.
این گستردگی شبکه، روند ذخیرهسازی را سریعتر، مطمئنتر و استانداردتر کرده و باعث شده بانک خون بندناف رویان به انتخاب اول بسیاری از خانوادهها در زمینه ذخیره سلولهای بنیادی تبدیل شود.
پایان مطلب/